نقشه راه رونق مسکن سازی در شرق مشهد

مقدسی | شهرآرانیوز؛ یکی از سیاست‌های ششمین دوره مدیریت شهری، برقراری توازن در جغرافیایی شهری و توسعه مشهد به سمت شرق است. به گفته مختصصان شهری، همه امکانات برای غرب شهر در نظر گرفته شده و همین موضوع سبب شده است توسعه شهر یک جانبه و فقط در غرب شکل بگیرد. در دهه‌های گذشته غرب مشهد رشد فزاینده‌ای داشته، اما شرق به فراموشی سپرده شده، بنابراین مدیریت شهری به دنبال ایجاد توازن میان مرکز ثقل شهر و مرکز کالبدی آن است.

این توسعه نیازمند آماده سازی زیرساخت‌های فراوانی بوده که یکی از این موارد ایجاد زمینه برای همراهی انبوه سازان در ایجاد ساختمان‌های مسکونی در شرق است. مکان یابی برای ابرپروژه مسکن در شرق می‌تواند سبب آبادانی این منطقه شود. برای بررسی ضرورت‌های تشویق انبوه سازان به منظور همکاری در این زمینه و میزان تمایل آن‌ها به این کار با برخی فعالان این حوزه گفتگو کرده ایم.

شهرآرا درصدد است تا در سلسله گزارش‌هایی راهکار‌های توسعه متوازن شهر را بررسی کند و در این راستا نخستین گزارش با تیتر «توسعه اقتصادی شهر از شرق» در ۲۱ مهر و دومین گزارش با تیتر «تزریق رونق به شرق شهر» در ۷ آبان به چاپ رسید که در آن‌ها به ظرفیت‌های اقتصادی شرق مشهد اشاره شد. در ۱۶ آبان نیز در گزارشی با عنوان «صنعت، موتور محرک اقتصاد شرق مشهد» اهمیت شهرک صنعتی شماره ۵ مشهد و تأثیر آن بر توسعه شرق شهر بررسی شد. در گزارش حاضر درصدد هستیم تا راهکار‌های توسعه ساخت و ساز در شرق شهر را بررسی کنیم.

استفاده از تجربیات گذشته

رئیس هیئت مدیره انجمن انبوه سازان خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه برای گسترش مشهد به سمت شرق مطالعات دقیقی از سوی مشاوران انجام شده که امیدواریم به درستی صورت گرفته باشد، اظهار می‌کند: اگر شهرداری می‎خواهد زمان توسعه ساخت و ساز در شرق شهر را کوتاه کند، کیفیت کار درخور باشد و برای دهک‌های مورد نظر در آن مناطق ساخت وساز انجام شود، به چند فاکتور اساسی نیاز دارد.

محمود پژوم می‌افزاید: این موضوع باید به درستی کارشناسی شود. باید تأمین منابع مالی صورت گیرد، شهرداری زمین را شسته رفته و بدون معارض تحویل دهد و وضعیت پروانه‌ها مشخص باشد، همچنین باید بررسی کند که ساخت وساز در چه سبکی و با چه رتبه بندی انجام شود، در این صورت انبوه سازان با کیفیت و به درستی کار خود را انجام می‌دهند. وی بیان می‌کند: شهرداری باید با انبوه سازان جلساتی برگزار و از تجربیات آن‌ها استفاده کند.

به طور مثال در محور خیابان صاحب الزمان (عج) قراردادی داشتیم که صفر تا صد با ما بود و پروژه باید تا ۳۶ ماه انجام می‌شد. مقدمات آن در سال ۱۳۸۶ فراهم شد، اما در سال ۱۴۰۱ موفق به گرفتن بخشی از پایانکار‌های آن شدیم. چهارده سال از آن زمان می‌گذرد، بنابراین برای انبوه سازان توجیه اقتصادی نداشته و رغبتی برای ورود به این موضوع ندارند.

رئیس هیئت مدیره انجمن انبوه سازان خراسان رضوی می‌گوید: در گذشته بروکراسی سنگینی در بدنه شهرداری داشتیم که امیدواریم این مشکل برای توسعه شرق مشهد برطرف شود. باید همه با هم همراه و همدل باشیم، در نتیجه می‌توانیم کار‌های خوبی در قالب انبوه سازی با شهرداری انجام دهیم.

وی بیان می‌کند: توصیه ام به شهرداری این است اقداماتی که در بافت‌های فرسوده انجام شده را مستندسازی کند تا مشکلات، چگونگی سرمایه گذاری و مسائل دیگر بررسی شود، با این کار از تجربه‌های این پروژه‌ها به درستی برای توسعه شرق شهر استفاده می‌شود، در نتیجه پروژه‌ها در زمان معقول و متعارف خود اتفاق می‌افتد و سرمایه گذار و سازنده با حال خوب ورود پیدا می‌کند و خارج می‌شود.

مشوق‌های ساخت وساز در شرق

دبیر انجمن انبوه سازان خراسان رضوی نیز با مناسب خواندن ایده توسعه به سمت شرق، بیان می‌کند: در ۴ دهه اخیر عمده گسترش شهر مشهد به سمت غرب بوده، در زمان تشکیل مشهد، حرم در مرکز شهر قرار داشته، اما اکنون عمدتا در سمت راست شهر قرار گرفته و اینکه مرکزیت مشهد با حرم شناخته شود، به هم خورده است. این ایده خوبی است تا بتوانیم از امکانات شهر مشهد که نزدیک حرم است استفاده مطلوب کنیم.

نعمت ا... ظریف اضافه می‌کند: برای توسعه ساخت و ساز در شرق باید تعامل مدیران شهری و سازندگان با آستان قدس بیشتر شود تا همه بتوانند با هم فکری به راهکار‌های مناسبی برای افزایش ساخت و ساز در شرق مشهد دست بیابند. همچنین باید اراضی متعلق به بخش خصوصی در شرق نیز شناسایی شود و برای توسعه ساخت و ساز مشوق‌هایی برای آن‌ها در نظر گرفته شود. شهرداری باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کند تا انبوه ساز نیز وارد این حوزه شود. قانون در بخش عوارض شهری و پروانه‌ها این اجازه را می‌دهد که شهرداری در مناطق کم برخوردار ۵۰ درصد عوارض بگیرد. شهرداری همچنین می‌تواند خودش زمین را تملک و با سازنده‌ها مشارکت کند تا انبوه ساز مجبور نباشد در ابتدا کل سرمایه جاری خود را استفاده کند.

ظریف می‌افزاید: همچنین شهرداری می‌تواند سبد بزرگ مسکن، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۵۰۰ واحدی بنا به توان سرمایه گذار تعریف کند و حتی ۷۰ درصد عوارض پروانه را نیز تخفیف یا زمین در اختیارشان قرار دهد. بانک‌ها نیز می‌توانند عوارض تسهیلات خود را کاهش دهند. همچنین بانک‌ها می‌توانند ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات بدون اوراق تقدم بدهند، اما بیان کنند باید حساب خود را در شعبه من باز کنید. این‌ها برخی از سیاست‌های تشویقی است که اگر انجام شود، حتما نتیجه بخش خواهد بود.

دبیر انجمن انبوه سازان خراسان رضوی بیان می‌کند: زمان این کار بستگی به نگاه مسئولان در مراجع تصمیم گیری در شهرداری، شورای شهر، راه ‎وشهرسازی و استانداری دارد. اگر این مشوق‌ها نباشد، ۲۰ سال دیگر هم پیشرفتی حاصل نمی‌شود. شهرداری اقداماتی انجام داده و زمین‌ها را تملک کرده، اما به نظر من ۵ درصد زمین‌ها تملک شده است.

وی ادامه می‌دهد: در پنجتن، رسالت، ابتدای جاده میامی، ابتدای جاده سرخس و شهرک رضویه زمین‌های بسیار بزرگی وجود دارد که شهرداری می‌تواند آن‌ها را تملک کند و تشویق‌ها را به انبوه سازان ارائه دهد. اگر این گونه نباشد ۲۰ سال دیگر، فقط ۱۰ درصد به مشارکت اضافه می‌شود.

تأمین مسکن دهک‌های کم برخوردار

نایب رئیس انجمن انبوه سازان خراسان رضوی هم با اشاره به اینکه مردم بیشتر به غرب شهر تمایل دارند و شاید یکی از دلایل گسترش شهر به سمت غرب نیز امتیازات این بخش است، بیان می‌کند: باید برای شرق شهر تمهیداتی دیده شود، به خصوص در وضعیت کنونی که موضوع مسکن ملی را داریم، می‌توانند بخشی از اراضی را به این موضوع اختصاص دهند.

مهدی جوادی اضافه می‌کند: بسیاری از شهروندان به دلیل هزینه بالا این امکان را ندارند که در غرب شهر مسکن تهیه کنند که شاید با سیاست شهرداری که توسعه به شرق را هدف قرار داده، بخشی از موضوع مسکن اقشار دهک‌های کم برخودار نیز حل شود. توسعه ساخت و ساز در شرق می‌تواند سبب توسعه متوازن شهر شود،  اما کارشناسان باید زمینه شهرسازی، آب وهوایی و مسائل زیرساختی را بررسی کنند.

جوادی بیان می‌کند: شاید توسعه شهر به سمت شرق بتواند معضل مسکن ملی را حل کند، برخی مناطقی را برای این موضوع در نظر گرفته اند که دور از مشهد است، بنابراین رغبت و استقبالی وجود ندارد، اما شرق به دلیل نزدیکی به حرم می‌تواند این جذابیت را برای دهک‌های کم برخوردار داشته باشد.

نائب رئیس انجمن انبوه سازان خراسان رضوی می‌گوید: برخی ساخت وساز‌ها موجب حاشیه نشینی می‌شود، این موضوع باید مدنظر باشد که شیوه ساخت و توسعه به گونه‌ای باشد که ایجاد حاشیه نکند. وی بیان می‌کند: اگر توسعه ساخت و ساز در شرق در کوتاه مدت انجام شود، نفع آن می‌تواند به شهر و مردم برسد، اما در درازمدت تجربه خوبی نداشته ایم، زیرا با تغییر مدیران، سبک ها، تفکرات و اولویت‌ها به تناسب فضا و زمان سیاست‌ها نیز عوض می‌شوند.

جوادی با بیان اینکه بدون در نظر گرفتن مشوق‌های لازم انبوه سازان تمایلی برای این کار ندارند، بیان می‌کند: انبوه سازان در کنار بازوان اجرایی شهر بوده و اعلام آمادگی می‌کنند،  اما تا زمانی که خدمات زیربنایی، شهرسازی، بهداشتی، درمانی و ... از طریق دستگاه‌های اجرایی در شرق شهر اجرا نشود، ساخت و ساز در این منطقه رونق نمی‌گیرد. وی تأکید می‌کند: باید طرح جامع و مناسبی برای تأمین زیرساخت‌های لازم زندگی در شرق شهر دیده شود. این مسئله سبب سهولت دسترسی ساکنان این مناطق به خدمات شهری شده و در نتیجه رغبت برای ساخت و ساز بیشتر می‌شود.